Een diepe slaap
Door dr. K.D Goverts
“Toen deed de HERE God een diepe slaap op de mens vallen; en terwijl deze sliep, nam Hij een van zijn ribben en sloot haar plaats toe met vlees” { Genesis 2:21-24. Een motiefwoord in deze episode is het woord vlees (basar). Dat woord komen we vier keer tegen: aan het begin en aan het eind en twee keer in het midden. “Een diepe slaap” {Gen.2:21}. Hier staat het woord tardemah. Dat betekent zoiets als: verdoving, narcose. We zien hier ten eerste, dat de mens wordt teruggebracht naar het begin, hij is passief. In het begin werd die mens geformeerd: stof uit de akker.
Tweede punt: hier is een unieke, creatieve daad van God. Je zou kunnen zeggen: een nieuwe schepping. De mens ondergaat dit onbewust. En die passiviteit leidt tot nieuw leven. Al die andere schepselen zijn gemaakt uit de adamah.
Genesis 2:7 – de mens wordt gemaakt uit de adamah.
Genesis 2:9 – de bomen worden gemaakt uit de adamah.
Genesis 2:19 – de dieren worden gemaakt uit de adamah.
De vrouw wordt dus níet gemaakt uit de adamah, maar uit de mens.
De man krijgt geen heerschappij over de vrouw. Wel over de dieren.
Adam uit de adamah; de vrouw uit de adam
In Genesis 2:21-24 wordt die akker, die adamah zelfs helemaal niet genoemd. Het gaat hier erom, dat die vrouw nìet uit de adamah komt, maar uit de adam. Dat betekent, dat de adam net zo functioneert als de adamah in het eerste gedeelte. Eerst werd uit de adamah geformeerd en nu wordt uit de adam geformeerd. Eerst was de adamah materiaal voor het scheppen en nu wordt de adam materiaal voor het scheppen.
Stof van de adamah en rib uit de adam
In het begin was het materiaal stof van de adamah en parallel hiermee is het nu de rib uit de adam. Stof en rib staan dus parallel. Stof en rib geven beiden het fragiele, het kwetsbare aan. Stof en rib vereisen allebei een proces voordat er een wezen tot aanzijn komt.
Van één tot twee
Doordat de adam materiaal wordt voor de schepping, verandert hij van karakter. Hier gebeurt van binnen dus iets in plaats van van buitenaf. Verandering van karakter. Hier wordt één tot twee. Dat betekent dan ook, dat die adam niet meer identiek is met zijn verleden.
De mens wordt tot man
Een kernpunt is dus, dat niet de vrouw genomen is uit de man, maar uit de mens. Als die vrouw uit de mens genomen is, dan wordt die mens tot man. Pas als de mens een partner krijgt, wordt hij man. Voor die tijd was hij gewoon mens, neutraal; geslachtsloos als het ware. Sexualiteit was er dus ook niet.
De ballingschap van God
Isaäk van Luria zegt: Scheppen was voor God een soort ballingschap. God trekt zich terug om ruimte te geven aan een ander. Want eerst was God alles en dit ligt buiten Hem. Om iets te laten bestaan, moet God een stapje terug doen. Als dus straks die adam gaat spreken, dan spreekt er een ander schepsel. Er is dus continuïteit en discontinuïteit.
De adam wordt tot man en vrouw
Zo wordt de adam tot twee. En van dit moment af, wordt het woord Adam nu voortaan aanduiding voor de naam van de man. Daarom kon je eerst in Genesis 2 nog niet spreken over Adam en Eva; die zijn er nog niet. De naam Eva komt trouwens pas aan het eind van Genesis 3. Dus puur vanuit de tekst van Genesis kun je dus ook niet zeggen: “En Eva at van de verboden vrucht”. Eva was er nog helemaal niet. Er was de isja, de vrouw. De naam Eva krijgt ze pas, als het fout gegaan is.
Man en vrouw zijn uit de mèns genomen
Je kunt dus niet zeggen: de vrouw is uit de man genomen. Van Rijssel vertaalt in die Transcriptie-vertaling het woord rib met component. Dat is toch ook een minder gelukkige vertaling. Een component doet denken aan een ontbrekend deel. Adam was geen onderdeel kwijt. We moeten niet in componenten gaan denken, want man en vrouw zijn complete wezens. Het zijn geen componenten, maar partners. Het sleutelwoord basar duidt vooral op de mens in zijn begrensdheid en zijn afhankelijkheid. Man en vrouw zijn dus tegelijk geschapen uit de mens. Dat gebeurde in die diepe slaap. Het was dus niet zo, dat de man lag te slapen en God er toen een vrouw uit maakte. De één gaat dus niet vooraf aan de ander.
God bouwde de rib tot een vrouw
“En God bouwde de rib, die Hij uit de mens genomen had, tot een vrouw, en Hij bracht haar tot de mens” {Gen.2:22}. Pas in Genesis 2:23 wordt er over de man gesproken. Volgens de tekst gaat de vrouw er dus aan vooraf. Voor rib in Genesis 2:22 staat in het Hebreeuws het woord tsèla’, wat rib en zijde kan betekenen. Dit moet je niet anatomisch gaan verstaan. De bijbel is geen biologieboek. Het is frappant, dat hetzelfde woord (tsèla’) wordt gebruikt voor de zijden van de tabernakel (Ex.26). Die vrouw wordt hier uitgebeeld als een tabernakel. En tabernakel betekent woning (misjkan). God bouwt dus een woning. Merkwaardigerwijs bouwde men over de tabernakel negen maanden; juist de wordingstijd van een mensenkind. De bouw van de tabernakel is net als een geboorte. “Want Gij hebt mijn nieren gevormd, mij in de schoot van mijn moeder geweven. Ik loof U, omdat ik gans wonderbaar ben toebereid” {Ps.139:13,14}. Ook de tabernakel was kunstig geweven en wonderbaar toebereid. Vrouw en tabernakel loopt dus parallel.
God bouwde
“En God bouwde (banah’) de rib, die Hij uit de mens genomen had” {Gen.2:22}. Voor het eerst wordt het woord bouwen gebruikt. Dat woord bouwen wordt dus gebruikt in verband met de vrouw. Hier zien we God als het ware als architect. Bouwen duidt ook op een proces. God als ontwerper en bouwmeester. Van de man wordt dus níet gezegd, dat hij gebouwd wordt. Van de mens wordt gezegd, dat hij gevormd werd. Let ook op de parallel:
Hij bracht haar tot de mens
“Ook bracht Hij het (de dieren) tot de mens, om…” {Gen.2:19} “En Hij bracht haar (de vrouw) tot de mens” {Gen.2:22}. In Genesis 2:19 wordt een doelstelling aangeduid (om….). In vers 22 zien we die doelstelling niet. Bewust wordt dit open gelaten. Die vrouw wordt dus niet tot de mens gebracht opdat hij over haar zou heersen, of opdat hij haar zou benoemen zoals bij de dieren. De vrouw gaat dus niet op in een functie. Die dieren hebben een functie ten opzichte van de mens; van de vrouw kun je dat niet zeggen.
Comments (0)