Inleiding…

Inleiding Het Hebreeuwse alfabet

In Genesis 3:9-19 lezen we over een gesprek tussen God en Adam en Eva. Welke taal spraken zij? Was het Hebreeuws? Is Hebreeuws de taal die God gebruikt als Hij met de mens communiceert, hetzij mondeling, hetzij schriftelijk? Aan deze vraag zijn al vele speculaties gewijd en ik wil daar geen nieuwe aan toevoegen, maar soms hoor je wel eens zeggen: ‘Ik studeer Bijbels Hebreeuws, omdat ik verwacht dat in de hemel en op de nieuwe aarde Hebreeuws gesproken wordt, want Hebreeuws is de taal van God’. Hoewel het natuurlijk niet onmogelijk is, denk ik toch dat hier de wens de vader van de gedachte is. Het kan echter niet ontkend worden dat het Bijbels Hebreeuws een bijzondere taal is (geweest).

Een wetenschappelijke benadering
De menselijke wetenschap rekent het Bijbels Hebreeuws tot de Semitische taalgroepen bestaande uit het Akkadisch, het Kanaänitisch, het Aramees, het Arabisch en het Ethiopisch. Het Bijbels Hebreeuws behoort, samen met het Phoenicisch, Oegaritisch en Moabitisch tot de Kanaänitische groep.
Volgens drs. H.Aardoom hebben de Semitische talen enkele kenmerken gemeen die hen tot een afzonderlijke groep maken. Deze kenmerken zijn:
1. De meeste woorden hebben een kern van drie medeklinkers;
2. Zij hebben een aantal bijzondere medeklinkers;
3. Zij hebben een eigen struktuur van het werkwoordsysteem;
4. Zij hebben een aantal gemeenschappelijk bijzonderheden voor wat betreft de zinsbouw;
5. Zij hebben een overeenkomende woordenschat.

Volgens J.P.Lettinga heeft het Hebreeuws zich ontwikkeld uit dát Kanaänitisch dialect, dat de Israëlieten aantroffen en overnamen bij de verovering van het Beloofde Land onder Jozua. Zij gaven hun moedertaal, waarschijnlijk Oudaramees (Deuteronomium 26:5) op, en namen deze ‘tale Kanaäns’ (Jesaja 19:18) met zijn dialecten, over.

1. Mevrouw drs. H. Aardoom, ‘Cursus Bijbels Hebreeuws’, deel 1, aflevering 1, blz.10, 11. Uitgave: Vrije Universiteit Amsterdam, tweede druk.
2 J. P. Lettinga, ‘Grammatica van het Bijbels Hebreeuws’, 10e herziene editie, Brill, Leiden, 1996, blz.3.

Het Hebreeuwse alfabet telt 22 letters, van ‘alef’ (a) tot ‘taw’ (t). Enkele zijn zogenaamde ‘dubbel-letters’, die zacht én hard kunnen klinken. Bijvoorbeeld de ‘beth’, de tweede letter, die zowel ‘b’ als ‘w’ kan zijn. Men leze ‘Awraham’ in plaats van ‘Abraham’.
Bij deze 22 letters horen niet de klinkers. In ons alfabet staan de a, e, i, o en u, gewoon tussen de andere letters, de medeklinkers, in, maar in het Hebreeuwse alfabet komen geen klinkers voor. Klinkers hebben geen gestalte, worden niet geschreven. Wel is later, voor het gemak van de ongeoefende lezer, gebruik gemaakt van klanktekens, voornamelijk bestaande uit punten op een bepaalde hoogte en in een bepaalde volgorde.
Het ontbreken van klinkers schept een enorme speelruimte. Een wisseling van klinkers geeft woorden meteen een geheel andere betekenis. Bijvoorbeeld de kern ‘dbr’ (rbd) kan betekenen ‘dabar’ of ‘dawar’ dat is ‘woord-daad’. Als we de ‘a’ vervangen door de ‘e’ krijgen we het woord ‘dewer’ en dat betekent ‘pest’. Verkeerde, leugenachtige woorden werken als de pest.
Een ander voorbeeld: Amos 9:12 spreekt over ‘de rest van Edom‘, terwijl in Handelingen 15:17, waar deze tekst wordt aangehaald, spreekt van ‘het overige deel der mensen’. De Griekse vertalers dachten aan mensen (adam), maar de profeet dacht aan Edom, de vijand van Israël.

Het Hebreeuws heeft geen aparte tekens voor getallen, zoals wij dat in het Nederlands hebben. De Hebreeuwse letters hebben een specifiek eigen getal. De ‘alef’ is 1, de ‘beth’ heeft als getal 2, de ‘gimmel’ 3, enz. Alle letters zijn getallen en alle woorden zijn cijfers. Getal en taal zijn één! Tellen en schrijven is in het Hebreeuws hetzelfde werkwoord ‘safar’. Ook in onze taal is het verband tussen taal en getal bewaard gebleven in ‘vertellen’ en ‘tellen’. Ons woord ‘cijfer’ is nog steeds te herkennen in de Hebreeuwse woorden ‘safar’ (tellen) en ‘sefer’ (boek).

Bijbels Hebreeuws als openbaringstaal
De hierboven genoemde bijzonderheden maakt de Hebreeuwse taal typisch geschikt voor de verrassende, veelzijdige openbaring van de God van Israël en voor Zijn gezaghebbende woorden, ‘die van de andere kant komen’, want ‘Hebreeuws’ betekent letterlijk ‘van de andere kant komen’.

Dat het Hebreeuws ‘anders’ is, zou ook te zien zijn aan een andere schrijfwijze. De letters worden geschreven langs een onzichtbare bovenlijn en van rechts naar links. ‘Rechts’ is het symbool voor gezag, voor een van de andere kant komende autoriteit of openbaring.
De vraag is: Heeft God gebruik gemaakt van reeds bestaande menselijke taal, van codes die toevallig, door onderlinge afspraken of gemeenschappelijke ervaring zijn ontstaan, óf is met de schepping de taal van God meegekomen, toen Hij zei: ‘Er zij licht’ (Genesis 1:3). Was deze taal er dus vóór de mens geschapen werd?

Het Bijbels Hebreeuwse kan ook gezien worden als het huis van God in deze wereld, met, net als de tempel, een voorhof, een heilige en een heilige der heiligen, waar Hij Zélf woont.
De ‘voorhof’ is de zichtbare buitenkant, de gestalte van de letter, geschreven of gedrukt. Het ‘heiligdom’ is de meer toegedekte binnenkant, de hoorbare klank. Het ‘heilige der heiligen’ is het verborgen binnenste van de letter, de betekenis die verborgen is in zowel in een naam als in het getal van de letters.
In iedere taal is een hoeveelheid algemene kennis en ervaring bewaard gebleven. Niet alleen in spreuken en gezegdes, maar ook in de woorden zelf. De toegangswegen tot de woorden en de daarin verborgen schatten zijn voor ons veelal verloren gegaan. In het Bijbels Hebreeuws is er zowel via de betekenis van de letters als via de getalswaarde soms een toegangsweg te vinden.

Kennismaking met de getallensymboliek achter de woorden
Als het Bijbels Hebreeuws een openbaringstaal is of sterker nog: als het Gods eerste scheppingsdaad is, de ‘gietvorm’ voor zijn Woord, dan zit in het Bijbels Hebreeuws een ongekende hoeveelheid ‘van de andere kant komende’ vóórkennis. Het is Friedrich Weinreb geweest die in zijn boeken ‘De Bijbel als schepping’ en ‘Die Symbolik der Bibelsprache’ wijst op de toegangswegen tot de betekenis van de Schrift via de getallensymboliek. De naam van Weinreb is onverbrekelijk verbonden met de Kabbalah, een stroming in de Joodse mystiek die voor een deel met getallen werkt.

De getallensymboliek komt niet in de plaats van de letterlijke tekst, zij kan daaraan echter wel een onverwachte steun en bevestiging geven die ons inzicht in het Woord van God alleen maar kan verdiepen en ons zo nog dichter brengen bij de Eeuwige, de Schepper van het Bijbels Hebreeuws.

Voorzichtigheid is ook hier geboden. Met iets nieuws kan men gemakkelijk ‘op hol slaan’ omdat men er op een bijzondere manier door getroffen wordt. Daarom dienen we altijd de woorden van Paulus in onze gedachten te houden: ‘Toetst alle dingen en behoud het goede’ (1Thessalonicenzen 5:19). De uitkomsten of bevindingen van de getallensymboliek dienen altijd getoetst te worden door de letterlijke tekst en door andere schriftplaatsen, volgens het principe: ‘Schrift met Schrift vergelijken’.

 

Mystiek van de Hebreeuwse letters

Door: Ruud Bartlema

Februari 2010

Taalmystiek

De Hebreeuwse taal kent 22 letters.

De letters spelen in verschillende stromingen van de joodse mystiek de rol van dragers van wijsheid en mystieke kennis.

In de mystiek van de kabbala uit de vroege Middeleeuwen en in de mystiek van het chassidisme speelt meditatief beschouwen van de letters een belangrijke rol.

Er ligt een hele gedachten wereld achter de letters, een wereld van essentie achter de zichtbare wereld van de letters. Om die essentiewereld is een theosofie, een wijsheidstaal, ontwikkeld.

Elke letter wordt in dienst genomen en vormt een brug tussen de zichtbare wereld en de wereld van essentie.

2+2=4, hoort bij de zichtbare wereld

2+2=6,5 of 7 hoort bij de wereld van mystiek.

De symboliek is het samenvallen van 2. Er zijn 2 helften samengevallen, een samenvallen van 2 werelden, waar verbinding mogelijk is. Dit is mystieke taal.

Baäl Sjem Tov zegt: In iedere letter zijn er werelden aanwezig, wonen er zielen en is er sprake van Goddelijkheid. Ze stijgen op en verbinden en verenigen zich met elkaar en vervolgens verbinden en verenigen ze zich om tot één woord te worden en dan verenigen ze zich in het Goddelijke, in ware Eenheid.

De Hebreeuwse letters zijn ontstaan uit pictogrammen van het spijkerschrift en de hiëroglyfen.

In 1700 voor Chr. bestond er het Phoenitische schrift, dat klanken verbeeldde.

Dit vind je ook terug in het Hebreeuws. Uit het Hebreeuws is het Grieks en Latijn ontstaan.

De pictogrammen van het Hebreeuws zijn medeklinkers en uitkristallisaties van de Goddelijke energie. Het zijn symbolen die verwijzen naar de oerblauwdruk van de schepping. Deze blauwdruk kan alleen indirect via het symbool worden waargenomen.

De taalmystiek ontstond 70 jaar na Chr. Na de verwoesting van de tempel, door de Romeinen, verdween de naam van God. De naam van God komt terug in het tetragram: JHVH. Hierin vindt de naam van God zijn uitdrukking.

De letters zijn een “kapstok” waarin de ervaringen van God worden opgehangen.

Er kan op 3 niveaus naar de betekenis van de Hebreeuwse letters gekeken worden:

1. op het niveau van het fysieke leven
2. op het niveau van de ziel
3. op het goddelijke niveau

Elke Hebreeuwse letter heeft ook 3 aspecten:

1. de naam
2. de getalswaarde
3. de vorm

Er zijn dus 9 verschillende lagen aan elke letter te ontdekken.

Het Hebreeuws is een dynamische en veelzijdige taal. Er zijn geen klinkers.

Er bestaat een meerduidigheid van woorden.

De Talmoed is zo dik geworden door de discussies over de veelduidigheid van de woorden.

Onze taal is eenduidig, dat is een fixatie. Elke fixatie doet onrecht aan de betekenis van het woord, want de waarheid is dynamisch.

Als je niet met elkaar afspreekt wat een woord betekent dan wordt het woord grenzeloos en oeverloos. Daarom is het gesprek over de betekenis van het woord zo belangrijk!!

א = Alef; ossenkop, getal voor duizend

Dit is de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet.

Alef is een keelklank en laat in zijn vorm een groot geheim zien. Het is een liggende Wav, met boven en beneden de letter Jod.

De getalswaarde = 1

Wav = 6, Jod = 10×2 = 20 +6 = 26. In dit getal ligt het verborgene. We worden gedragen door 2 handen. Door Alef heen voelen we de aanwezigheid van God.

De vormbetekenis = de mens wordt gedragen en geïnspireerd door Gods handen.

Vanuit de vorm gezien is de Alef een eenheid in verscheidenheid, in tweeheid, de Jods die door de Wav verbonden worden. In dit beeld wordt ook de gedachte vastgehouden aan de wateren boven ( uitdrukking van vreugde, warmte en verrukking) de aarde en de wateren onder de aarde (uitdrukking van verdriet of bitterheid), verbonden en gescheiden gehouden door het uitspansel.

ב = Beet; huis

De Beet is de eerste letter van het boek Genesis en daarmee van de bijbel:

“Beresjiet bara elohim et ha sjamajim weët haärets”, d.i. In het begin schiep God hemel en aarde.

In sommige mystieke stromingen is de Beet aan het begin van de TeNaCh (Joodse benaming voor het Oude Testament) een uitdrukking van basisvertrouwen dat elk mens van God de Schepper uit gezien mag hebben; je leven is gewild, er is een huis voor je.

De getalswaarde = 2

De vormbetekenis = Rechtschapenheid in Liefde.

De Eeuwige bouwt een huis in de daden van mensen. Hij woont in de daden van mensen.

Niet alleen de hartstocht ligt in de letter Beet verborgen, maar ook het principe van de pluriformiteit: de tweeheid. God, de ene, schept in tweevoud.

ג = Gimel; kameel, vergoeden

In de verbinding met het werkwoord gamal betekent het iemand vergelden, iets terug doen aan de Ander; aan de Eeuwige.

De getalswaarde = 3

De vormbetekenis = een rennende mens die barmhartigheid en gerechtigheid doet.

Het is de enige letter die naar links helt en dat geeft aan Gimel een dynamisch uiterlijk.

Een woord dat niet tot daden gebracht wordt, is een gotspe.

ד= Dalet; deur

Getalswaarde = 4

In het getal 4 is sprake van een harmonie die in geen ander getal voorkomt: 2+2=4 en 2×2=4. De vier vormt als zodanig de afsluiting van een wordingsproces dat aan de hand van de getallen 1,2,3,4 wordt uitgebeeld, waarbij God één is, die schept in tweevoud en waarbij de man de derde component vormt en de vrouw de vierde. Al het andere vloeit uit deze vier voort en de vier heeft de potentie in zich van tien: 1+2+3+4=10

Er zijn 4 aartsmoeders: Sarah, Rebecca, Rachel en Lea,

Er zijn 4 elementen: water, vuur, lucht en aarde,

Er zijn 4 seizoenen, lente, zomer, herfst en winter.

Er zijn 4 dimensies: Atziluth, de dimensie van emanatie, Briah, de dimensie van de schepping, Yetzirah, de dimensie van vormgeving, Assiah, de dimensie van actie en handeling.

Er zijn 4 letters van de godsnaam: JHVH.

Op seideravond worden 4 glazen wijn gedronken, die worden gekoppeld aan 4 woorden van bevrijding: Ik zal uitvoeren, Ik zal redden, Ik zal verlossen, Ik zal nemen.

(Ex. 6: 5-7)

De vormbetekenis = de deur komt in de vorm tot uitdrukking.

Het is als een deur die afsluit en opnieuw geopend wordt en perspectief biedt op een nieuwe dementie.

ה= Hee; venster

De vormbetekenis = opent ons het venster op een hemelse, transcendente werkelijkheid.

De getalswaarde = 5

Er zijn 5 dimensies van de menselijke ziel”;

1. de nefesh, doet onze lichamelijkheid ervaren
2. de ruach, die ons het bewustzijn doet ervaren van leven en levensadem (Gods levensadem)
3. de nesjama, die onze identiteit doet ervaren, dit ben ik.
4. chai, wat leven betekent, onze oorsprong
5. jichoeda, wat eenwording of vereniging betekent

Tot de eerste 3 dimensies van de ziel heeft de mens in principe toegang in zijn of haar leven.

Tot de laatste 2 dimensies heeft de mens geen toegang. Maar omdat deze dimensies de sterkste verbinding van onze ziel met de bron, het Goddelijke, zelf vormen, komt het in een mensenleven voor dat deze zich laat ervaren; soms in een “wonderbaarlijke redding” of “een geleid” worden of een “lichtend gevoel”. In deze laatste dimensies ligt ook ons “levensprogramma” opgeslagen, zoiets als het DNA van de ziel.

ו = Wav; haak

In een van de mystieke tradities staat de Wav voor het verschijnsel mens.

De mens vormt de verbinding tussen de spirituele en materiele werkelijkheid, geeft de hemelse zaken handen en voeten. Het is een handleiding.

De haak in de betekenis van verbinding maken.

De vormbetekenis =de mens kan verbinding maken tussen hemel en aarde

Door het bewustzijn, het kostbaarste geschenk van de Eeuwige aan de mens, is de mens in staat om “hemel en aarde” met elkaar te verbinden.

De vorm van de Wav heeft veel weg van een haak.

In de Hebreeuwse taal vormt Wav het voegwoordje “en”: en het geschiedde: de Wav zegt dan: onze geschiedenis komt niet uit de lucht vallen, ze is altijd verbonden met Gods geschiedenis.

Getalswaarde is 6.

De mens wordt op de 6^e scheppingsdag geschapen, vandaar dat het getal 6 en de mens met elkaar in verbinding staan.

Het getal 6 zit ook in de Davidsster.

 

ז = Zajin; zwaard, scepter, kroon

Het gaat om de koninklijke waardigheid.

De getalswaarde = 7

God rustte op de 7^e dag na de schepping. Deze dag heeft een bijzondere plaats als rustdag, sjabbat.

De Zaijn vormt in die zin de kroon op de schepping.

Over het getal 7 valt veel te zeggen. Het verwijst naar:

• de 7 scheppingsdagen, de 7^e dag is de voltooiing van de schepping
• zevenarmige kandelaar in de tempel, de menora. Deze menora vormt het symbool van Gods aanwezigheid te midden van zijn volk. “De kandelaar Gods is de ziel van de mens” de 7 armen van de kandelaar zouden corresponderen met de 7 zielsniveaus waarop binnen het volk Israël de band met de Eeuwige wordt vormgegeven.
• De 7 herders van Israël: Abraham, Izaäk, Jacob, Mozes, Aäron, Jozef en koning David.
• Zeven maal wordt de bruid om de bruidegom heen geleid, zeven dagen duurt de viering van het huwelijk.

De vormbetekenis= de kroon op de schepping, teken van koninklijke waardigheid

De vrouw is de kroon op die van de man, het gaat om de kroon tussen man en vrouw.

ח= Chet; omheining

De getalswaarde = 8

Het is een verwijzing naar de 8^e dag, het tijdstip waarop “de komende wereld” aanbreekt. Het is ook de dag van de besnijdenis.

De vormbetekenis = poort des levens

De Chet zou je het product kunnen noemen van de “optelsom” van de twee vorige letters, de Wav en de Zaijn. Wanneer je deze letters aan elkaar verbindt door een boogbruggetje bovenop, krijg je de vorm van een poort, de Chet.

Het is een poort waardoor je binnentreedt in een hogere wereld dan de onze, de wereld van het transcendente. In die zin is de Chet ook een poort naar de mystieke ervaring.

Chet kun je ook zien als een opening waardoor de immateriële Goddelijke energie zich gaandeweg verdicht tot materie, tot tastbare vormen van leven. Chet wordt daarom wel “de poort des levens” genoemd.

De betekenis van de naam Chet is levensbron en tegelijk ook de bijbelse term “vreze”, in de betekenis van “eerbied en verwondering”.

ט = Teet; slang, staf, vaas, baarmoeder, buiging of bed

De getalswaarde = 9

Het is een verwijzing naar de 9^e Sefira op de Levensboom, Yesod (fundament) die het woord vrede symboliseert.

Verder is Teet ook een plek waar de mens 9 maanden moet afleggen om geboren te worden

Mystici zien in Teet een tweetal woorden in één begrip samengevat. Het woord voor vuur: eesj en het woord voor water maijim. De Hemel is de plaats waar deze 2 tegenstellingen het met elkaar “uithouden”. De mens wordt uitgedaagd om evenwicht te scheppen tussen de grote tegenstellingen in het leven op aarde en in zichzelf. De 2 kanten heffen elkaar niet op, maar vullen elkaar aan. De tegenstellingen worden elkaars complement.

De vormbetekenis = De slang speelt de rol van aanjager en bijt in zijn eigen staart. Dit is de proeve voor de vrijheid, het symbool van de keuzevrijheid.

י= Jod; de kleinste letter, betekent hand

Yod of Yad of Joed betekent hand.

(Jatten is stelen.) Je zou in de letter een hand kunnen zien.

Het is een werkwoordsvorm van het werkwoord gebeuren, het gaat om een dynamisch gebeuren. Je zou het de mystieke kracht van God kunnen noemen.

Het is de hand die schept.

De getalswaarde = 10

De vormbetekenis = die van een hand

Als een onzichtbaar puntje vormt zich het begin, het verdikt en verbreedt zich, neemt ruimtelijke vorm aan en verdwijnt ten slotte in het niets.

כ= Kaf, wolk, handpalm

Het is de 11^e letter.

De getalswaarde = 20

Het woord voor twintig, esriem, heeft een woordwaarde van 620. Ook het woord Kether, kroon, dat met Kaf begint, heeft een woordwaarde van 620, bovendien bezitten de Tien Woorden 620 letters.

De vormbetekenis: handpalm van de koning, een kroon die gekanteld is.

Omdat het Hebreeuwse woord voor kroon, Kether, met Kaf begint, ziet men in de vorm van deze letter ook een kroon, die gekanteld is, zoals een in eerbied gebogen hoofd van een koning.

ל= Lamed; leren, onderwijzen (actief en passief leren)

Dit is de 12^e letter

De getalswaarde = 30

Het verhaal gaat dat in elke generatie een klein aantal rechtvaardigen “in het verborgene” leeft. Hun toewijding aan de Eeuwige en hun daden houden de wereld in stand. Sommige mystici spreken van 30 rechtvaardigen, weer anderen van 36. Bijzonder is dat het getal Lamed is samengesteld uit een Jod(10), een Wav (6) en een Kaf(20). Opgeteld vormen deze 3 letters het getal 36.

De vormbetekenis = de Goddelijke inspiratie die in onze werkelijkheid neerdaalt.

Leren kan alleen in 2-tallen: de één vraagt, de ander geeft antwoord. In de film “Yentl” met Barbara Streisand komt dat zo mooi in beeld.

Het heeft met Lernen te maken.

Kennis (Daät) wordt met het mannelijk (Adam) en vrouwelijke (Eva) principe verbonden en laat ook het woord voor “seksuele gemeenschap hebben” zien, dat in het Hebreeuws hetzelfde woord is als weten en kennen, namelijk jada. Dat is in de Statenvertaling terug te vinden in het woord bekennen. In sommige mystieke stromingen staan Adam en Eva dan ook model voor de leraar en leerling.

Zij zien dit model terug in de vorm van de Lamed: een Jod (beeld van het zaad van de kennis) die van boven afdaalt in de kaf (de handpalm), die ook het ontvankelijke (hart) van de leerling verbeeldt.

Wat de uiterlijke vorm betreft is de Lamed de letter die boven de oppervlakte van de andere letters uittorent. Daarom symboliseert deze letter de Goddelijke inspiratie, die vanuit de transcendente wereld, in onze werkelijkheid neerdaalt.